Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Das Weisse Βand, Michael Haneke, 2009




 Η νέα ταινία του Michael Haneke, η “Η Λευκή Κορδέλα: Μια Ιστορία για τα Παιδιά της Γερμανίας ”, όπως είνια ο πλήρης τίτλος, πολυσυζητημένη και βραβευμένη με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες είναι μια εκπληκτική αλληγορία πάνω στην γενιά που γαλουχήθηκε με βία για να εκθρέψει λίγο αργότερα τη μεγαλύτερη φασιστική "Ιδέα", τον ναζισμό.
 Μία ευφυέστατη, εξαιρετική ταινία, σε ασπρόμαυρη φωτογραφία,  μας αφηγείται τις ζωές των κατοίκων μιας επαρχίας σε ένα προτεσταντικό χωριό της Βόρειας Γερμανίας, τις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.


 Υπόθεση:
Τα παιδιά, οι οικογένειές τους, ο πάστορας, ο δάσκαλος και ο γιατρός βρίσκονται όλοι στο επίκεντρο. Όμως, ανεξήγητα περιστατικά συμβαίνουν, κάτι σαν μια απροσδιόριστη τιμωρία, αναστατώνοντας τη ροή της καθημερινότητας.
Τι κρύβεται πίσω από όλα αυτά;
Μια ταινία που περιγράφει τη γέννηση της βίας και την παρακμιακή πορεία της κοινωνίας, στις παρυφές του πολέμου, που άλλαξε τον γεωγραφικό και ανθρώπινο χάρτη.




 Μία λευκή κορδέλα παρακολουθούμε να περνάει ο αυταρχικός πάστορας στο μπράτσο του γιου και της κόρης του, για να τους υπενθυμίζει ότι πρέπει να είναι ενάρετα και ηθικά όντα και μες στην στενχοχώρια του αντιλαμβάνεται(;) ότι χρειάζονται υπενθύμιση προκειμένου να χαλιναγωγήσουν τα άγρια ένστικτά τους και να καταστείλουν την εν δυνάμει λανθασμένη συμπεριφορά τους!
 Αυτό μαζί με άλλα παράξενα όσο και φριχτά γεγονότα λαμβάνουν χώρα σε ένα αγροτικό χωριό της Γερμανίας, στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και μας τα αφηγείται μια γέρικη, τρεμάμενη φωνή που ανήκει στον κάποτε νεαρό δάσκαλο του χωριού. Ένας άνθρωπος που παρατηρεί απ' έξω τα καθέκαστα μιας και δεν είναι κάτοικος του χωριού, αλλά ζει σε κάποιο άλλο μέρος, κοντινό. Η ματιά του λοιπόν, αντικειμενική, απλή, χωρίς χρονική σειρά, αφού η μνήμη του είναι εξασθενισμένη, αλλά απολύτως έγκυρη και ρεαλιστική.
 Όλα λοιπόν -μας αφηγείται ο δάσκαλος- ξεκίνησαν από ένα ατύχημα. Το ξαφνικό ατύχημα που είχε ο γιατρός πέφτοντας απ' το άλογό του εξαιτίας κάποιου σύρματος που βρέθηκε τεντωμένο ανάμεσα σε δυο δέντρα στο δρόμο. Αργότερα μια γυναίκα θα σκοτωθεί πέφτοντας απ' το σάπιο πάτωμα όπου δούλευε, στη φάρμα του Βαρώνου. Μια φωτιά θα ξεσπάσει. Και τα αντίποινα δεν θα αργήσουν να έρθουν. Ένας νεαρός ξεριζώνει τα φυτά απ' το λαχανόκηπο του Βαρώνου, για να ακολουθήσει η εξαφάνιση του μικρού γιο του Βαρώνου, ο οποίος θα επιστρέψει κακοποιημένος και η ακόμα χειρότερη μοίρα του διανοητικά καθυστερημένου γιου της οικονόμου του γιατρού...
 Μέσα σε όλα, έχουμε και τις απαράδεκτες πράξεις μορφωμένων και σεβαστών προσώπων, όπως του γιατρού που βιάζει κατ' εξακολούθηση την κόρη του, ή του πνευματικού ιερέα που δένει το παιδί του τα βράδια στο κρεβάτι του για να εξαγνιστεί, ή το πέρασμα της κορδέλας ως σύμβολο επαναφοράς της αγνότητας που επιβάλεται μέσα από παραδειγματική τιμωρία.
 Όλα αυτά τα... ασυνήθιστα και "αδιανόητα" πράγματα που συμβαίνουν θα τρελάνουν τους κατοίκους του χωριού. Όμως κανείς δεν κάνει κάτι, κανείς δεν ψάχνει να βρει λύσεις. Ακόμη και την αστυνομία βλέπουμε απαθή. Ο μόνος άνθρωπος που θα ξεκινήσει έρευνες για το τί συμβαίνει είναι -ποιός άλλος;- ο δάσκαλος που αγωνιά να ανακαλύψει αν και κατά πόσο όλα αυτά τα τρομερά συμβάντα αλληλοσυνδέονται...
 Για να ανακαλύψει τελικά, άθελά του, κάτι φαινομενικά απίστευτο, το πιο τραγικά σημαντικό. Ότι όλα είναι μία συνομωσία, καλά κρυμμένη, οδυνηρά συγκαλυμμένη.


 Και ο Μίκαελ Χάνεκε μέσα απ' την αφήγηση του δασκάλου-παρατηρητή, σκηνοθετεί όλα αυτά σε ασπρόμαυρη φωτογραφία, με εκπληκιτκά καδραρισμένα πλάνα, αποσπώντας ερμηνείες τρομακτικά ρεαλιστικές, από παιδιά στην πλειονοτητά τους, και μια συναρπαστική ατμόσφαιρα (σαφείς και εμφανείς επιρροές απ' τον Μπέργκμαν), για να μας περιγράψει με τον πλέον ανατριχιαστικά ρεαλιστικό τρόπο μια κοινωνία σε αποσάρθρωση. Μια κοινωνία που βιώνει στο πετσί της τη βία, τον εξευτελισμό, τον ταξικό και κοινωνικό ρατσιμό, το σαδισμό. Μια κοινωνία στην οποία ριζώνει το μεγάλο Κακό, το οποίο καλλιεργείται μεθοδικά και ύπουλα στις αθώες ψυχές των νεαρών παιδιών, από τους κοινωνικούς κανόνες, τη θρησκεία, την οικογένεια με τα ελεεινά πρότυπα και τις απαράδεκτες μεσαιωνικές αντιλήψεις που πρεσβεύουν, την υποκρισία τους και τη σκληρότητά τους.
 Πρόκειται φυσικά για την αναγγελία του μέγιστου Κακού. Τον ναζισμό. Στον οποίο οδηγήθηκε η γενιά που μας παρουσιάζει ο Χάνεκε μέσω αυτής της μικρογραφίας μιας ολόκληρης χώρας.
 Και φυσικά η έλλειψη της μουσικής -γνώριμο στοιχείο των ταινιών του Αυστριακού- αντικαθίσταται απ' τις εικόνες, που "μιλάνε", που "τραγουδάνε" ακόμη, σε ρυθμούς κατάμαυρους, δυσοίωνους, εφιαλτικούς, μακάβριους.


 Ο μεγάλος και αναμφισβήτητος θριαμβευτής στο 62ο φεστιβάλ των Καννών, Michael Haneke, μας λέει ότι η βία φέρνει βία και ξεδιπλώνει με υπέροχα μοναδικό τρόπο τα κοινωνικά αίτια που επέβαλαν τον φασισμό.
 Σκληρή, δυνατή, ιδιοφυής ταινία, που δικαίως έχει ήδη κερδίσει τον χαρακτηρισμό "κλασική".
 Μεγάλο αριστούργημα από έναν εκ των σπουδαιοτέρων σκηνοθετών της γενιάς του.

Βαθμολογία: 9,5/10

2 σχόλια:

  1. καλησπέρα!
    Ωραίο κείμενο αν και θα διαφωνήσω στην κύρια θεματική σου.

    Προσωπικά δε θεωρώ ότι ο άνεκε κάνε μια ταινία (απλά) για να καταγγείλει το ναζισμό. Νομίζω μια τέτοια (μονομερή) ανάγνωση είναι περιοριστική για τις εικόνες του Χάνεκε. Ο Αυστριακός, κατά τη γνώμη μου, συναρμολογεί εικόνες όχι για να μας κατευθύνει σ' ένα περιορισμό. όχι για να μας δεσμεύσει με διανοητικές μονοσημίες. Όχι για να μας (υπο)δείξει με το δάχτυλο. Αλλά αντιθέτως πασχίζει να λύσει τα δεσμά της(κινηματογραφικής) γλώσσας και νααποδεσμεύσει τη θέαση από κάθε μονήρη περιορισό. Παρουσιάζοντας ένα χωρίο(τον τόνο βάλε τον όπου θες) λευκό. Κατάλευκο εδώ όπου τα λέμε. Όπου ο θεατής είναι απόλυτα ελεύθερος και απαλλαγμένος από κάθε είδος βίας(κυρίως νουθετικής) αφού την έχει υποστεί στο ακρώτατο σημείο με την Ύψιστη υπαινικτικότητα...

    Χαιρετώ σε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εν μερει εχεις δικαιο φιλε kioy, αλλα επειδη δεν προκειται για ενα "θεματακι", αλλα ουσιαστικά για την αρχη του Κακου, το ναζισμο, νομιζω οτι η δυναμικη του θεματος επισκιαζει τα παντα. Και δεν αποτελει "περιορισμο", μια ματια γυρω απο ενα τετοιο θεμα.
    Και θα ξαναπω οτι ο Χανεκε μας δειχνει τα κοινωνικα αιτια που οδηγησαν στο φασισμο. Και δεν προβαινει απλα σε καταγγελια (σωστα λες), δειχνει πως μια ολοκληρη κοινωνια, μια γενια μεγαλωσε με βια και σκληροτητα για να τα μεταδωσει λιγα χρονια μετα σε οτι πιο εφιαλτικο εζησε ποτε η ανθρωποτητα.
    Οποτε νομιζω δικαιως πεφτει το βαρος στην υποδειξη της γενησης αυτου του φρικιαστικου φαινομενου.
    Γνωμη μου αυτη.

    Για τη δυναμικη των εικονων του δεν μπορω παρα να συμφωνησω. Οπως και να θυμισω τις τρομακτικα ωριμες ερμηνειες των μικρων παιδιων..

    ΑπάντησηΔιαγραφή